Ons sociale gedrag, hoe je met mensen omgaat, hoe je elkaar benadert, wat je wel en niet zegt en ook wanneer en hoe je lacht, wordt bepaald door een grote set ongeschreven regels. Voor het eerst worden de ongeschreven regels van de lach beschreven.
Afstemmen van de lach
Afstemming is het doel van de regels van het lachen. In de oertijd werd het lachen gezien als een signaal. Wanneer je bij een groep kwam en er werd naar je gegrijnsd, dan was dit het signaal dat het veilig was en dat je de groep mocht benaderen.
In een onderzoek naar humor ontdekte Robert Lynch (antropoloog en stand-up comedian) dat je door samen te lachen om dezelfde grap of mop elkaar laat zien dat je elkaars waarden en normen begrijpt en onderschrijft. Een mop is pas een mop als het binnen je referentiekader past en aan je waarden en normen schudt. Mensen lachen dus om verschillende dingen door hun verschil in waarden en normen. Door je af te stemmen op de ander, door te laten zien dat je dezelfde waarden en normen hanteert, geef je het oersignaal af. Het voelt veilig bij elkaar en samen kun je dan nog meer lachen.
Ik zat eens in de auto en mijn toenmalige vriend reed. Ik had dorst en er bleek nog een flesje water te zijn. De dop zat wat stevig vast maar die kreeg ik toch los. Vervolgens spoot het water eruit. Het bleek water met bubbels te zijn die al flink geschud was. Ik drukte de dop er snel op terwijl ik in de slappe lach schoot. Hij keek me hoogst verbaasd aan. “Moet jij daarom lachen?” vroeg hij. “Ik zou daar boos om geworden zijn”.
We hadden duidelijk een ander idee over het idee wat erg zou zijn of niet. Mijn gedachten waren: “het is slechts water, het droogt zo wel op, het is grappig zoals het eruit spoot en ik geen idee had”. Zijn gedachten waren: “je mag niet knoeien, zo wordt alles vies”. Hieruit blijken de waarden en normen die door onze opvoeding zijn ingegoten.
Wanneer gelden de regels?
Heb jij wel eens gelachen op een begrafenis? Of in een lange rij voor de kassa terwijl de mensen voor je zenuwachtig kijken naar de andere rijen of die niet sneller gaan? Ken je de lach die je ontschiet als je plots iets vreemds ziet gebeuren?
Regels gelden overal. Op het werk, thuis, buiten op straat en op begrafenissen. Bij deze laatste is het niet gepast om te lachen. Het gekke is dat het wel vaak gebeurt. Lachen is namelijk ook een uiting van spanning. Op het werk mogen we wel lachen, zolang we maar geen collega uitlachen. Maar liever niet te hard en te veel want dat stoort anderen die hard aan het werk zijn en zich proberen te concentreren.
Buiten op straat is het ongepast om in je eentje hardop te lachen. Terwijl het wel gepast en zelfs aanstekelijk is als je mensen samen ziet lachen. Het maakt nieuwsgierig, waar zou het over gaan? Thuis daar kan het meest en het gemakkelijkst gelachen worden. Hier is men vrij om te doen en laten wat men wil, binnen de eigen normen en waarden en wordt men niet of nauwelijks geconfronteerd met de normen en waarden van iemand anders.
Vrijheid om te lachen
Een paar jaar geleden stond ik in een winkelstraat, te wachten op een collega die binnen in een winkel iets aan het halen was. Ik stond lekker in het zonnetje toen er een mevrouw met een prachtige rode fiets vlak bij mij stopte. Ik maakte een opmerking over de fiets die versierd was met vrolijke rode accessoires. Zij antwoorde daarop met een verhaal waar ik echt van moest lachen. Ik lachte zo hard kennelijk dat mijn dochter, die aan het werk was in de winkel daar tegenover, naar buiten kwam rennen en zei: “Mam, ik kan je helemaal achterin de winkel horen”!
Op dat moment realiseerde ik me dat ik me vrij voel. Vrij om te uiten, om zoveel geluid te maken dat ik achterin een winkel te horen ben en om me niets aan te trekken van wat andere mensen zouden kunnen denken.
Door de oefenen, te leren lachen zonder reden, is dit gevoel bereikbaar. Je hoeft het alleen maar te doen. Wanneer je leert lachen zonder reden dan ga je meer en meer de vrijheid ervaren die de lach met zich meebrengt. Je gedachten worden lichter en luchtiger, je maakt je minder zorgen, je voelt je fysiek lekkerder en wanneer je een flinke lachbui hebt dan kom je in het ‘nu’. Mensen die zich in het ‘nu’ bevinden zijn even helemaal vrij. Vrij van die belemmerende gedachten. Vrij om geluid te maken, vrij om luidkeels te lachen.
Ben jij al vrij om te lachen? Wat zijn jouw ongeschreven regels? Schrijf hieronder jouw anekdote. Ik ben benieuwd naar jouw verhaal.
